De uitwerkingen van de afzonderlijke schriftjes zijn geschreven door Albert Prins. Ze verschenen op zijn blog ‘Alberts SchaakBlog‘ rond 2007. Wij zouden het niet beter hebben kunnen doen. Met zijn permissie kunt u ze nu ook hier lezen.
Seizoen 1951-52
De vijfde NOS-achtkamp
Van alle sinds 1947 NOS-achtkampen, waarin H.B. steeds uitkwam, was die van 1951 zeker de merkwaardigste. Voor het eerst was het namelijk nodig om beslissingswedstrijden te spelen en nog wel tussen drie spelers. In de voorlaatste ronde werd B. – die toen de leiding had – namelijk verrast door een fanatiek en uitstekend spelende Velthuis. Het leek dat hij door deze nederlaag (1,5 punt achter) uitgeschakeld was, maar in de laatste ronde leed de Lasker-speler een verrassend verlies tegen Snip. H.B. nam zijn kansen echter niet waar en maakte tegen de zwakke NOS’er Van Dijk slechts remise. Daar ook Bijleveld op 5 punt. kwam waren beslissingswedstrijden noodzakelijk. Hierin legden de beide Lasker-mensen de Staunton-speler het vuur na aan de schenen, zodat hij slechts remises boekte. Daar Velthuis 2x van Bijleveld won, werd deze voor een jaar (verdiend) winnaar van de beker. Voor Velthuis was dit een van zijn laatste wedstrijden. Enige tijd later was het nodig hem op te nemen in een psychiatrisch ziekenhuis.
De uitslag van de achtkamp luidde:
1. 2. en 3. Bunt (Staunton), Bijleveld (Lasker) en Velthuis (Lasker) 5 pnt.
4. Sprenger (Staunton) 4,5 pnt.
5. Van Dijk (NOS) 2,5 pnt.
6. 7. en 8. Snip (Unitas), Staudt (Unitas) en Tuininga (Unitas) 2 pnt.
Scheffer was ditmaal niet van de partij.
In de eerste ronde, op 30 augustus 1951, wint Bunt van E.H. Sprenger. In de tweede (5 september) gaat S.R. Snip tegen ‘H.B.’, die met wit speelt, ten onder. Na de notatie van deze partij schrijft Bunt: Een aantrekkelijke en door wit uitstekende (..) partij, waaruit blijkt dat hij in deze wedstrijd wel in vorm was. Hij vervalt nu weer in zijn oude fout, t.w. bij het bezitten van een paar winstpunten te menen wel een remise te kunnen weggeven. Illustratie: de volgende ronde op de 11e zet remise gemaakte partij tegen Bijleveld.
Na deze remise (6 september 1951) volgt een overwinning op M.T. Staudt. Op 13 september 1951 verlaat B. in de 5e ronde S. Tuininga.
Na de 27e zet van zwart is de volgende stelling ontstaan:
In de 6e ronde (19n september) verliest Bunt van J. Velthuis. Bunt: Een slechte partij van wit (B.) en een smadelijke nederlaag. Velthuis heeft zijn kansen goed uitgebuit. Op 21 september komt B. tegen J. van Dijk niet verder dan remise.
In de eerste ronde van de noodzakelijk geworden driekamp, ziet Bunt geen kans volledig revanche te nemen op Velthuis. De partij, gespeeld op 27 september 1951 en door B. zelf een fanatieke beslissingspartij genoemd, wordt remise. De tweede partij (3 oktober 1951), nu tegen Bijleveld, wordt een gelijkspel. Bunt: Ook in 2e ronde moeizame remise. Hij speelt de drakenvariant van het Siciliaans en schrijft daarover: Er is geen aardigheid aan dergelijke partijen te spelen, vandaar ook dat dit een van de laatste drakenpartijen van de zwartspeler is geweest.
Aangezien B. ook de laatste partij, opnieuw tegen Velthuis, remise speelt, terwijl hij die had moeten winnen, is de zaak beslist en wordt de laatste partij (weer tegen Bijleveld) niet meer gespeeld. Zoals al hierboven door B. vermeld, wint Velthuis de beker.
Vijf uit zeven voor Staunton I
Na vijf jaren achtereen aan het 1e bord te hebben gespeeld, moest H.B., zeer tegen zijn zin, ditmaal – door zijn falen in de laatste winterwedstrijd – met een lagere plaats genoegen nemen. Het resultaat was evenwel uitstekend: 5 pnt. uit 7 partijen.
Op 14 oktober 1951 speelt Staunton I tegen Hilversum. Karakteristiek voor Bunt lijkt mij dat hij zelden of nooit de totale uitslag van zo’n wedstrijd vermeldt, die natuurlijk niet oninteressant is. Ook zegt hij niet aan welk bord, nu hij van het 1e verbannen was, hij dan wèl speelt. Hoe het ook zij, tegen Hilversum speelt hij de volgende partij:
Op 4 november 1951 speelt Staunton I tegen Bussum. Bunt wint in die ontmoeting met wit van P. de Rooi. Op 25 november, in de wedstrijd tegen Ha.S.G., is er voor H.B. verlies tegen R.A.G. Davidson. Bunt spreekt van een mislukte schwindel tegen een oude vos.
Tegen V.V.G.A., op 16 december, wint B. als volgt (let op laatste zin):
Ook de volgende tegenstander, A. Willink (Hengelo) delft tegen B. het onderspit op 27 januari 1952. Tegen K. Gerritse (?) wordt het op 17-2-’52 remise, evenals op 9 maart tegen Philidor als de partij tegen K.D. Mulder van Leens Dijkstra gelijk eindigt. Bunt: Mede met het oog op de nijpende bedenktijd werd remise gegeven Zwart (B.) heeft ondanks de qualiteit minder behoorlijke compensatie door zijn vrije ‘schwindelpion’.
Winterwedstrijd 1951-52 – 11 pnt. uit 13 partijen
In deze wedstrijd legden Bunt en Scheffer een ontstellende productiviteit aan de dag. Met grote voorsprong eindigden beiden op de eerste plaats. Later zou een beslissingsmatch worden gespeeld, waarin Bunt het onderspit delfde, doordat hij zijn vorm niet kon bestendigen. Elf punten uit 13 partijen behaalden de twee cracks na een slopend duel, waarin menig pikant moment voorkwam. Bunt presteerde het om zijn laatste 6 partijen te winnen.
Slechts 13 zetten telt zijn partij in de eerste ronde:
Wit: H. Bunt – Zwart: dr. J. de Graaf
Spaans
18-10-1951
1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-b5 a7-a6 4. Lb5-a4 Pg8-f6 5. 0-0 Lf8-c5 6. Pf3xe5 Pc6xe5 7. d2-d4 Lc5-a7?? 8. d4xe5 Pf6xe4 9. Dd1-g4! f7-f5 10. e5xf6 ep Pe4-f6 11. Dg4xg7 Dd8-e7 12. Dg7xh8+ Ke8-f7 13. Lc1-g5 Zwart geeft op.
Op 25 oktober speelt hij tegen H.K.A. Visser, wint en noemt het geheel een schitterende strategische prestatie. Er volgt een remise tegen E.H. Sprenger op 22 november, een partij die beide heren (ook Sprenger-Bunt) al eens eerder tegen elkaar hebben gespeeld(!) Hij wint op 6 december 1951 van J.W. Boelens (positiespel pur sang).
Volgt de partij, gespeeld op 13-12-’51:
Wit. H. Bunt – Zwart: B.A. Flentge
13-12-1951
Onregelmatig
1. e2-e4 g7-g6 2. d2-d4 Lf8-g7 3. Pb1-c3 e7-e6 4. Pg1-f3 Pg8-e7 5. Lc1-g5 f7-f6 6. Lg5-e3 0-0 7. Dd1-d2 b7-b6 8. 0-0-0 Lc8-b7 9. h2-h4 a7-a5 10. Le3-h6 Tf8-f7 11. Lh6xg7 Tf7xg7 12. Th1-h3 Pb8-c6 13. g2-g4 d7-d5 14. g4-g5 f6-f5 15. e4-e5 Lb7-a6 16. Lf1-g2 Dd8-d7 17. h4-h5 g6xh5 18. Th3xh5 Pe7-g6 19. Td1-h1 Pc6-e7 20. Pf3-h4 Pg6xh4 21. Th5xh4 Pe7-g6 22. Th4-h6 Ta8-e8 23. f2-f4 Te8-e7 24. Lg2-f3 c7-c5 25. d4xc5 b6xc5 (Wit is vastgelopen en zwart dreigt in de aanval te komen. Wit brengt – om het initiatief te behouden – thans een van zijn meest vermetele stukoffers; de waarde hiervan is twijfelachtig) 26. Lf3xd5?! e6xd5 27. Pc3xd5 Te7-e6 28. Pd5-f6+ Te6xf6 29. Dd2xd7 Tg7xd7 30. g5xf6 La6-c4 31. Th1-d1 Td7-d4 32. Td1-h1 Lc4-d5 (zie diagram. Het laatste gedeelte moest de witspeler in de hevigste tijdnood behandelen)
Flentge
Bunt
33. c2-c3! Td4-d3 34. Th1-h5 Pg6xf4 35. Th5-g5+ Pf4-g6 36. Tg5xf5 Ld5xa2 37. Th6-h1 La2-b3 38. Th1-e1 Pg6-f8 39. Tf5-g5+ Pf8-g6 40. e5-e6 Kg8-f8 41. e6-e7+ Zwart geeft op.
Winterwedstrijd 1951-52 (11 pnt. uit 13 partijen) vervolg
Op 20 december 1951 speel H.B. remise tegen dr. ir. J.C. Scheffer, terwijl hij op 10-1-1952 verliest(!) van dr. C. Scholtens. Bunt: Een onherkenbare witspeler.
Op 24 januari wint hij van A. Kloek en schrijft hierover na de 30e zet van wit (de partij telt 36 zetten): wit (Kloek) weet het niet meer. Al heeft hij dit gedeeltelijk aan zijn eigen slappe spel te wijten, dit neemt niet weg dat hij door zwarts sterke positiespel volkomen stuk is gespeeld.
Op 7 februari 1952 speelt hij tegen J.R.B. Polee de volgende partij (slagvaardige zege):
Dan volgen winstpartijen tegen dr. H.K.G. Bartstra en M.H. Klouwen, respectievelijk op 21 februari en 3 april 1952.
Daarna volgt een om meerdere redenen interessante partij. Op 1-5-1952 speelt H.B. tegen J(an) E. Haijer. Deze partij wordt door Bunt op een opmerkelijke manier van commentaar voorzien. Hij maakt er eerst diverse opmerkingen bij, zoals ‘een schitterende partij’ en ‘narrow escape’, maar komt in een kennelijk later stadium op de partij terug en relativeert dan nogal, waarbij hij concludeert ‘hoe gevaarlijk het is een partij oppervlakkig te analyseren’ en ‘van de oorspronkelijke uitroeptekens blijft weinig over’.
Het wordt echter nog interessanter omdat ex-Stauntonlid Jan Haijer (1922), die later van Groningen naar Hoorn verhuisde, in 2005 een aardig boekje heeft uitgegeven, getiteld Krijger op 64 velden. In dit boekje schrijft de auteur over zijn schaakherinneringen en vertelt hij allerhande anecdotes. Ik (Albert) kocht het in 2005 en zag dat Haijer ook aandacht besteedt aan bedoelde partij tegen Henk Bunt. Haijer geeft de partij niet alleen, maar vermeldt daarbij ook zijn eigen commentaar.
Het leek mij nu een mooie gelegenheid de partij in zijn geheel hier ook weer te geven en daarbij het commentaar van beide tegenstanders naast elkaar te zetten, om op die manier een unieke combinatie (na bijna 55 jaar!) tot stand te brengen.
De eerste 34 zetten van de partij Bunt-Haijer in deel 7 van Partijenverzameling van H. Bunt.
H.B. geeft hier zijn aanvankelijke commentaar. Op de volgende pagina doet hij het nog eens zuinig over, waarover verderop meer. Haijer schrijft overigens in Krijger op 64 velden, dat deze partij werd gespeeld in het seizoen 1951-52, waarin Bunt ook clubkampioen werd. Dat laatste is dus niet juist: Scheffer werd toen kampioen van Staunton, na een beslissingsmatch met Bunt.
Hier is dan de partij, met commentaar van zowel Bunt (B), als Haijer (H).
Wit: H. Bunt – Zwart: J.E. Haijer
1-5-’52
Spaans
1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-b5 a7-a6 4. Lb5-a4 Pg8-f6 5. 0-0 Lf8-e7 6. Tf1-e1 b7-b5 7. La4-b3 d7-d6 8. c2-c3 Pc6-a5 9. Lb3-c2 c7-c5 10. d2-d4 Dd8-c7 11. Pb1-d2 0-0 12. h2-h3 c5xd4 13. c3xd4 Lc8-b7 (H: Het door zwart gekozen systeem was in de jaren vijftig kortstondig populair. De bedoeling is zo snel mogelijk bezit te nemen van de c-lijn)14. d4-d5 Ta8-c8 15. Lf1-d3 Pa5-c4 16. Pd2-f1 Pf6-d7 17. b2-b3 Pc4-b6 18. g2-g4 Pd7-c5 19. Ld3-b1 f7-f5 (B: !?) (H: De reactie van wit op de zwarte openingszetten is het afsluiten van het centrum. Dat doel wordt niet gehaald door … f5. Na exf5 valt de d-pion en is de opzet van wit meteen mislukt. Met gxf5 wordt de verdediging verzwakt) 20. g4xf5 Dc7-d821. Pf1-g3 Le7-f6(B: Zwart heeft zeer origineel geopereerd. Wit moet alles geven om niet snel te verliezen. De zwarte stukken staan schitterend opgesteld)22. Pg3-h5 Pb6xd5(B: !?) (H: Wit had Lb2 moeten spelen. Na … Pxd5 23. exd5 e4 24. Lxf6 Dxf6 25. Pd4 is het een stuk minder bedreigend) 23. e4xd5 e5-e4(B: !)24. Ph5xf6+ Dd8xf6 25. Pf3-d4 Pc5-d3 26. Lc1-e3 Tc8-c1 (B: !)27. Le3xc1 Df6xd4(H: Beter voor wit is Dxc1, Pxc1 en de zwarte aanval is gestuit) 28. Lb1xd3 e4xd3 29. Lc1-b2 (B: !)Dd3xd5(B: !)30. f2-f3 Tf8xf5(H:Na … Dxf5 heeft zwart twee pionnen voor een toren, maar wit heeft twee niet-actieve stukken – Lb2 en vooral Ta1 – en staat dan verloren. Wat kan hij nog doen?)31. Te1-e8+ Kg8-f7 32. Dd1-e1 Tf5-g5+ 33. Kg1-h2 Tg5-g2+ 34. Kh2-h1 Tg2-e2 35. Te8xe2 Dd5xf3+ 36. Kh1-h2 d3xe2 37. De1-g3 Df3-d1 40. Dg3-g4+ (B: geeft op) (H: en zwart geeft op. De witspeler legde een week later zwijgend een heerlijke (Albert: in 1952 was dat inderdaad nog zo) Balmoral-sigaar naast mijn bord, met een subtiel handgebaar.
Was deze partij al aardig, zo met het commentaar van beide kanten, nog veel interessanter wordt het als Bunt later (Albert: waarschijnlijk bij het noteren van deze partij in het schrift) de drang voelt opkomen nog eens het een en ander van zich af te schrijven.
Zijn latere commentaar gaat aldus:
Nog enige aantekeningen n.a.v. deze enerverende partij. 19. … f5!? Het begin van een weloverwogen plan. Zwart wil de f-lijn openen, zijn loper of f6 plaatsen en toch niet door g5 worden lastig gevallen. Na direct 19. … Dd8 kan de hele actie ontzenuwd worden met Pg3. Daarom ook een zet later 20. … Dd8 (anders Lg5!). 22. Ph5? Een begrijpelijke zet, maar hoogst foutief. Juist was 22. Lb2! waarna zwart verloren blijkt te staan. Dezelfde combinatie gaat dan niet op, b.v. 22. … Pxd5? 23. exd5 e4 24. Lxf6 Dxf6 25. Pd4 enz.
Een door Bunt aan zijn commentaar toegevoegd diagram
27. Lxc1? In aanmerking kwam Dxc1, Pxc1, Txc1 met materieel voordeel! 29. Lb2! Een elegante tegenzet. Na Dxb2 wint wit door Dxd3 gemakkelijk. 30. … Txf5? Hier was moeilijk te zien dat Dxf5 juist was, ofschoon de witspeler de laatste zet vreesde. Na 30. .. Dxf5 heeft zwart minstens remise (31. Te3 -wat anders? – Dg5+ met eeuwig schaak). Intussen moet wit ook na de tekstzet oppassen voor voetangels. Hij wint verder elegant. Na 31. Te8+ Kf7 dreigt De7+ en minstens dameruil.
Uit deze simpele notities blijkt hoe gevaarlijk het is een partij oppervlakkig te analyseren. Van de oorspronkelijke uitroeptekens blijft weinig meer over. De kop van de partij (Albert: Een schitterende partij) kan dan ook eerder luiden: “Een boeiende partij”.
In de laatste ronde van de interne Stauntoncompetitie, op 15 mei 1952, wint Bunt van mr. J.H. Heeres.
Een aansluitende beslissingswedstrijd om het clubkampioenschap tegen Scheffer is dan noodzakelijk geworden.
Beslissingsmatch Bunt-Scheffer 1952: 1,5 – 2,5
Wellicht had de succesvolle eindspurt in de winterwedsrijd een verkeerde reactie op Bunt, die meende ook de beslissingswedstrijd al in zijn zak te hebben. De eerste partijen schenen hem in het gelijk te stellen, maar reeds in het tweede gedeelte van de tweede partij kwam de ommekeer, waarna hij zich niet meer wist te herstellen.
Van deze match geef ik de 1e (Verdiende overwinning) en de 4e (tevens laatste) partij:
Wit: H. Bunt – Zwart: dr. ir. J.G. Scheffer
19-6-’52
Spaans
1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-b5 a7-a6 4. Lb5-a4 Pg8-f6 5. 0-0 Pf6xe4 6. d2-d4 b7-b5 7. La4-b3 d7-d5 8. d4xe5 Lc8-e6 9. Dd1-e2 Lf8-e7 10. c2-c4 Pe4-c5 11. c4xb5 Pc5xb3 12. a2xb3 a6xb5 13. Ta1xa8 Dd8xa8 14. De2xb5 0-0 15. Lc1-e3 Tf8-b8 16. Db5-d3 d5-d4 17. Le3xd4 Tb8xb3 18. Dd3-e4 Da8-a4 19. Pb1-d2 Tb3-b4 20. b2-b3! Da4-b5 21. Tf1-a1 Le6-d5 22. De4-g4 Pc6xd4 23. Pf3xd4 Db5-e8 24. Pd2-c4 Ld5xc4 25. Pd4-f5! Le7-f8 26. b3xc4 Kg8-h8 27. g2-g3 g7-g6 28. Pf5-e3 De8xe5 29. Ta1-a8 Kh8-g7 30. Dg4-c8 De5-e7? 31. Pe3-d5 Tb4-b1+ 32. Kg1-g2 De7-e4 33. Kg2-h3 De4-e6+ 34. Dc8xe6 f7xe6 35. Pd5xc7 Kg7-f7 36. Pc7xe6 Lf8-e7 37. Pe6-f4 Tb1-b4 38. Ta8-a7 Tb4xc4 39. Pf4-d5 Tc4-e4 40. Ta7xe7+ Te4xe7 41. Pd5xe7 Kf7xe7 (Na boeiende verwikkelingen, waarin wit zeer handig speelde, vooral in het laatste tijdnoodstadium, is een gewonnen pionneneindspel ontstaan) 42. Kh3-g4 h7-h6 43. h2-h4 Ke7-e6 44. Kg4-f4 Ke6-f6 45. g3-g4 Kf6-e6 46. g4-g5 h6xg5 47. Kf4xg5 Ke6-f7 48. h4-h5! g6xh5 49. Kg5xh5 Kf7-f6 50. Kh5-g4 Kf6-e5 51. Kg4-g5 Ke5-e6 52. f2-f4 Ke6-e7 53. Kg5-g6 Opgegeven.
Een over het geheel genomen acceptabele partij. De match had een ander verloop kunnen hebben, indien de nu volgende tweede partij inderdaad was gewonnen. Dit was trouwens gezien het verloop geflatteerd geweest….
De 4e en beslissende partij (de stand was op dat moment 1,5-1,5):
Wit: dr. ir. J.G. Scheffer – Zwart: H. Bunt
24-7-1952
Nimzo-Indisch
1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 e7-e6 3. Pg1-f3 b7-b6 4. Pb1-c3 Lc8-b7 5. e2-e3 Lf8-b4 6. Lc1-d2 Lb4xc3 7. Ld2xc3 Pf6-e4 8. Lc3-b4 c7-c5 9. Lb4-a3 d7-d6 10. Lf1-e2 0-0 11. 0-0 Pb8-d7 12. Pf3-d2 Pe4xd2 13. Dd1xd2 Pd7-f6 14. f2-f3 Dd8-c7 15. b2-b3 e6-e5 16. La3-b2 Tf8-e8 17. Ta1-d1 Ta8-d8 18. Dd2-c2 Dc7-e7 19. d4-d5 Lb7-c8 20. Td1-e1 Te8-f8 21. Le2-d3 Td8-e8 22. Ld3-f5! (Deze zet had zwart kunen verhinderen) … Lc8xf5 23. Dc2xf5 De7-d7 24. Df5-g5 h7-h6 25. Dg5-h4 Dd7-f5 26. e3-e4 Df5-g5 27. Dh4xg5 h6xg5 28. Lb2-c1 Pf6-h7 29. g2-g3 f7-f6 30. Kg1-g2 Tf8-f7 31. Tf1-f2 Ph7-f8 32. f3-f4 g5xf4 33. g3xf4 g7-g6? (Waarom niet Pg6?) 34. f4xe5 f6xe5 35. Tf2xf7 Kg8xf7 36. Lc1-h6 Pf8-d7 37. Te1-f1+ Kf7-g8 38. Kg2-g3 Pd7-f8? 39. Tf1-f6 Te8-d8 40. Lh6xf8 Td8xf8 41. Tf6xd6 Opgegeven. Wederom zeer zwak en zonder zelfvertrouwen gespeeld, zodat het eindresultaat wel juist kan worden genoemd.
Hierdoor was Scheffer clubkampioen geworden.
Winschoten 1952
Deze gelegenheid kan wel als de laatste worden beschouwd, waarbij Bunt aan het v.d. Linde-tournooi te Winschoten deelnam. Wel werd ook in 1953 een tournooi gehouden, maar daaraan kon de Groninger niet deelnemen. Daarna was het afgelopen met Winschoten.
Ook ditmaal wist Bunt weer beslag te leggen op de 1e prijs en wel gedeeld met Heeres. De eerste plaats kwam tot stand na een onverzettelijk gevecht met Van Royen.
Allereerst de partij tegen Heeres, een vroegtijdige remise: met wit een onbevredigend resultaat.
Wit: H. Bunt – Zwart: mr. J.G. Heeres
19 mei 1952
Spaans
1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-b5 a7-a6 4. Lb5-a4 d7-d6 5. La4xc6+ b7xc6 6. d2-d4 Lc8-g4 7. d4xe5 Lg4xf3 8. Dd1xf3 d6xe5 9. 0-0 Lf8-d6 10. b2-b3 Pg8-e7 11. Lc1-b2 0-0 12. Pb1-d2 Pe7-g6 13. Pd2-c4 Dd8-g5 14. Pc4-e3 Dg5-f4 15. Pe3-f5 Df4xf3 16. g2xf3 Tf8-d8 17. Ta1-d1 Ld6-f8 18. h2-h3 Remise.
In de 2e ronde. op 20 mei, won Bunt van H. Enklaar.
Op 21 mei werd de partij tegen Van Royen gespeeld, waarvan B. hierboven melding maakt.
In deze partij was na de 47e zet van wit de volgende stelling ontstaan:
Van Royen
Bunt
Bunt: Met 47. … Lc6xe4? werd zwart slachtoffer van een zeer geraffineerde val. Eenvoudig 47. … Tg3+ 48. Kf2 Tc3 had het einde van de partij betekend. Thans moet zwart urenlang vechten om te winnen. Een winst die er niet inzit en er toch uitkomt. Dankzij de medewerking van de witspeler.
48. Tc8-e8+ Ke5xf5 49. Te8-e5+!! (Een zeer onaangename verrassing. Zwart krijgt zijn stuk terug. Anders is het pat! Maar nu is het glad remise!)… Kf5-g6 50. Te5xe4 Tg2-g3+ 51. Ke3-f4 Tg3-h3 52. Kf4-g4 Th3-a3 53. Kg4-f4 Ta3-a5 54. Te4-b4 Ta5-h5 55. Tb4-b6 Th5-h4+ 56. Kf4-f3 Kg6-g5 57. Tb6-b5+ f6-f5 58. Tb5-a5 Th4-h3+ 59. Kf3-g2 Th3-c3 60. Ta5-a4 Tc3-b3 61. Ta4-c4 Tb3-b5 62. Kg2-f3 Tb5-b2 63. Tc4-a4 Tb2-b1 64. Ta4-a8 (Beter Tc4) … Tb1-b3+ 65. Kf3-f2 Kg5-g4 66. Ta8-a4+ f5-f4 67. Ta4-a2 Tb3-h3 68. Ta2-a8?(Beter Kg2!)… Th3-h2+ 69. Kf2-g1 Th2-e2 70. Kg1-f1 Kg3-f3 71. Ta8-a3+ Te2-e3 72. Ta3-a2 Kf3-g3 73. Ta2-g2+ Kg3-f3 74. Tg2-f2+ Kf3-e4 75. Tf2-a2 Ke4-f3 76. Ta2-f2+ Kf3-g4 77. Tf2-g2+ Te3-g3 78. Tg2-a2 Kg4-h3 79. Ta2-a8 Tg3-f3+ 80. Kf1-e2??(Nu is de partij verloren. Na 80. Kg1! was zwart niet verder gekomen) ... Kh3-h2 81. Ta8-e8 Tf3-g3 82. Te8-f8(Hier werd de partij afgebroken en bij arbitrage voor zwart gewonnen verklaard. De winst verloopt ongeveer als volgt: 82. … f4-f3+ 83. Ke2-e3 Tg3-g7! 84. Tf8-f6 Tg7-e7+ 85. Ke3-d2 f3-f2 86. Tf6-g6+ Kg2-f1 87. Tg6-g8 Te7-h7 88. Tg8-g6 Th7-h2 89. Tg6-g8 Th2-g2 90. Tg8-f8 Kf1-g1)
In de laatste ronde van het Winschoter tournooi, op 22 mei 1952, wint Bunt dan nog van G. Dekker.
Dekker
Bunt
Vanuit deze stelling ging het als volgt verder: 30. Df3-h5! Df7-h7 31. Tg5xg6+ Le8xg6 32. Tg1xg6+ Kg8-h8 33. Tg6-h6 Td8-d7 34. Th6xh7+ Td7xh7 35. Dh5-g4 Ta8-e8 36. Pc3-e2 c7-c6 37. Pe2-f4 Te8-g8 38. Pf4-g6+ Zwart geeft op.
NOSBO-kampioenschap 1952 : tweede plaats (+2=7-0!)
De jaarlijke wedstrijd om het persoonlijk NOSBO-kampioenschap had in 1952 wel een zeer gedenkwaardig verloop. In de ‘eigenlijke’ wedstrijd won H.B. slechts één partij en maakte de overige zes remise, daarmede tezamen met Scholtens en Mensch achter Scheffer de tweede plaats bezettend. Daar het de bedoeling was na afloop nog te spelen om het ‘Algemeen Noordelijk Kampioenschap’ (3 noordelijke provinciën) moest nog een beslissingscompetitie worden gespeeld, om uit te maken wie nr. 2 en 3 zouden zijn. Helaas is van dit ‘Pan-Noordelijk’ kampioenschap nooit iets terecht gekomen….
Op 9 februari 1952 speelt Bunt tegen dr. ir. Scheffer remise in de eerste ronde (Een der vredelievendste partijen ooit door beide rivalen gespeeld).
Op 14-2-52 speelt B. weer remise, nu tegen ds. C.L. Ruben (Zeker geen salonremise, ofschoon men toch niet aan de indruk ontkomt dat beide cracks voor elkaar bevreesd zijn). Dan volgt de eerste overwinning: op 20-2-1952 delft P. Top in een Caro-Kann partij (37 zetten) het onderspit. Bunt schrijft na 18 zetten: Wit heeft van zijn nieuwe openingsvariant bijzonder weinig plezier en het ziet er naar uit dat hij zelfs zijn enkele klassen mindere tegenstander remise zal moeten toestaan…. Echter…..
Inderdaad maakt Top zo’n 10 zetten later een beslissende fout en verliest.In de 4e ronde, op 6 maart 1952 wederom een remise, nu tegen dr. C. Scholtens (Technisch geen slechte prestatie, om tegen Scholtens, die in ‘kleine’ spel uitblinkt, deze ongunstige stelling te egaliseren, maar toch ontbreekt in deze wedstrijd de inspiratie, de moed, het zelfvertrouwen). Weer een remise brengt de volgende ronde (met zwart) tegen R. Buurman (13-3-52), wat B. de volgende uitlating ontlokt: Een resultaat waarvoor zwart wel heel taai heeft moeten strijden, zonder het geringste uitzicht op meer. Ook in deze vijfde partij geen plaats voor een diagram….
Alweer een remise tegen mr. J. Mensch op 20 maart. Ditmaal in het geheel geen commentaar van Bunt. En om het geheel waardig af te sluiten: H.B. eindigt ook met een gelijkspel, op 29 maart, tegem S.R. Snip. Dit treffen voorziet B. van het opschrift Rumoerige partij.De laatste ronde werd gespeeld onder omstandigheden (rumoerige café-lokaliteit) die goed spelen ten enenmale onmogelijk maakten.
In de beide beslissingspartijen waar B. over schreef, wordt eerst tegen Scholtens remise gespeeld (10 april), waarna van Mensch wordt gewonnen. Hij omschrijft de partijen als Twee nutteloze beslissingswedstrijden.
Wit: mr. J. Mensch – Zwart: H. Bunt
12-4-1952
1. d2-d4 Pg8-f6 2. Pg1-f3 b7-b6 3. e2-e3 Lc8-b7 4. Pb1-d2 e7-e6 5. Lf1-d3 d7-d6 6. e3-e4 Pb8-d7 7. Dd1-e2 e6-e5 8. c2-c3 g7-g6 9. 0-0 Lf8-g7 10. Pd2-c4Dd8-e7 11.d4xe5 d6xe5 12. b2-b3 Pf6-h5 13. Lc1-g5 f7-f6 14. Lg5-e3 (hier heeft Bunt nogal onvolledig genoteerd; ik denk dat dit de goede zetten zijn -Albert) …Ta8-d8 15. b3-b4 Ph5-f4 16. Le3xf4 e5xf4 17. Tf1-e1 Pd7-e5 18. Pc4xe5 f6xe5 19. Ld3-b5+ c7-c6 20. Lb5-c4 De7-f6 21.a2-a4 Ke8-e7 22. Te1-d1 Td8xd1+ 23. Ta1xd1 Th8-d8 24. Td1xd8 Ke7xd8 25. De2-a2 Kd8-e7 26. a4-a5 b6-b5 27. Lc4-g8 Lb7-c8 28. Pf3-g5?? Df6xg5 29. Da2-f7+ Ke7-d830. Df7xg7 f4-f3! wit geeft op.
Mensch
Bunt
Bunt: Het slot in beeld.
1952-53 Een zwart seizoen
De eerste wedstrijd van dit wedstrijdjaar – de NOS-achtkamp – kon reeds een voorbode worden genoemd van het slechtste seizoen dat B. misschien ooit beleefde. Door in een gewonnen stelling tegen Scheffer te verliezen ontging hem de vurig begeerde 1e plaats. Voor Staunton I werden slechts drie partijen door hem gespeeld, in de winterwedstrijd moest hij zich terugtrekken, toen hij in januari ’53 een beenbreuk had. In beide gevallen speelde hij weinig imponerende partijen. Het NOSBO-kampioenschapstoernooi kon hij wel beëindigen en een redelijke plaats bemachtigen, doch ook hier hetzelfde spelbeeld. Het 1e GSC-toernooi bracht een gedeelde 2e plaats, met waarschijnlijk nog het minst slechte spel. Kenmerkend voor zijn spel in die dagen was ook de partij tegen Mulder van Leens in de massakamp te Leeuwarden, tussen FSB en NOSBO, de eerste partij die hij van de Fries verloor.
NOS-achtkamp
De NOS-achtkamp begon voor Bunt op 11-9-’52 toen hij met zwart won van J. van Dijk (NOS).
OP 17 september speelt hij tegen M.T. Staudt (NOS). Hij schrijft boven deze partij: Waaghalzerij had tot verlies moeten leiden.
Wit: M.T. Staudt – Zwart: H. Bunt
Nimzowitsch – opstelling
17-9-’52
1. Pg1-f3 Pg8-f6 2. b2-b3 g7-g6 3. Lc1-b2 Lf8-g7 4. d2-d4 d7-d6 5. Pb1-d2 0-0 6. e2-e4 b7-b6 7. Lf1-d3 Lc8-b7 8. 0-0 Pb8-d7 9. Dd1-e2 Pf6-h5 10. De2-e3 e7-e5 11. d4xe5 Pd7xe5 12. Pf3xe5 Lg7xe5 13. Lb2xe5 d6xe5 14. Ta1-d1 Dd8-e7 15. g2-g3 Ta8-d8 16. Pd2-f3 Td8-d6 17. Ld3-e2 Tf8-d8 18. Td1xd6 Td8xd6 19. Tf1-d1 Td6xd1+ 20. Le2xd1 Kg8-g7 21. Ld1-e2 Ph5-f6 22. Pf3-d2 De7-b4 23. f2-f3 Pf6-d7 24. c2-c3 Db4-a3 25. De3-d3 Da3-c1+ 26. Pd2-f1 Pd7-c5 27. Dd3-d2 Dc1-b1 28. b3-b4 Pc5-a4 29. Kg1-f2 Db1-a1 30. c3-c4 Pa4-c3 31. Pf1-e3(Zie diagram)
Zwart heeft op uitermate onverantwoorde wijze op winst gespeeld en alleen maar bereikt dat zijn stukken in het vijandelijke kamp buitenspel staan. Nog onderkent hij de gevaren niet en brengt zichzelf met een schijnbare pionwinst de genadeslag toe! Een onvoorzichtigheid die men overigens zelden in de partijen van H.B. ziet.
31. … Lb7xe4?? 32. Pe3-g4! Kg7-f8 33. Dd2-d8+ Kf8-g7 34. Dd8-f6+ Kg7-f8 35. Df6-h8+?(Na 35. Pxe5 had zwart kunnen opgeven)… Kf8-e7 36. Dh8xe5+ Ke7-d7 37. f3xe4 h7-h5 38. Pg4-f6+ Kd7-c8 39. De5-e8+ Kc8-b7 40. De8xf7?? Da1xa2 41. Df7xg6 Da2xe2+ 42. Kf2-g1 De2-f3 43. h3-h4 Pc3-e2+ 44. Kg1-h2 Df3-f2+ Wit geeft op.
De verzuchting van de witspeler op de 41e zet: “Ik dacht te winnen en nu verlies ik nog” kan men zich voorstellen. Een zeldzaam geval van veine.
Op 19-9-’52 wint B. van H.L. Thiescheffer (Unitas). Bunt: Een droevige partij. Op 24 september vervolgens komt hij, met zwart, niet verder dan remise tegen H. Wagter (Unitas), waarbij hij steen en been klaagt over zijn eigen aanpak: deze en latere zetten van de zwartspeler zijn onbegrijpelijk, die zijn tegenstander op tactisch terrein veruit de baas is en het over een verkeerde boeg gooit. Hij wil het positioneel behandelen, maar faalt daarin volkomen.
En later: Wit heeft zijn tegenstander zowaar nog enige kansen weten te geven, maar niet voldoende om te winnnen. Deze spant zich nog bijna 40 zetten in, om er iets van te maken, maar het is te laat.
Dan in de volgende ronde de partij tegen S.R. Snip (Lasker). Door B. is hierbij geen datum vermeld.
Slotstelling Bunt-Snip
De daarop door H.B. behandelde partij, die overigens aan die tegen Snip vooraf ging, was die tegen Scheffer. Bunt schrijft hierover:
Een sneu geval.
De nu volgende partij is zonder twijfel een van de partijen met de meest teleurstellende uitslag, ooit door Bunt gespeeld. Hij gaat in een gewonnen partij het middenspel in, verzuimt enkele malen de krachtigste voortzetting, blijft niettemin gewonnen staan, gebruikt voor het vinden van de ‘finishing-touch’ te veel bedenktijd en overschrijdt – juist op de 40e zet – vóór het uitvoeren van K.O.-zet, de bedenktijd. Een enorme klap! In goede vorm zijnde , had dit nooit kunnen gebeuren.
Wit: H. Bunt – Zwart: dr. ir. J.C. Scheffer
Spaans
27-9-’52
1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-b5 a7-a6 4. Lb5-a4 Pg8-f6 5. 0-0 Pf6xe4 6. d2-d4 b7-b5 7. La4-b3 d7-d5 8. d4xe5 Lc8-e6 9. Dd1-e2 Lf8-e7 10. Tf1-d1 Pe4-c5 11. Lb3xd5 Le6xd5 12. Pb1-c3 Pc6-b4 13. Pf3-e1! c7-c6 14. a2-a3 Dd8-c8 15. a3xb4 Ld5-c4 16. De2-e3 Pc5-d7 17. De3-g3 g7-g6 18. b2-b3 Lc4-e6 19. Pc3-e4 0-0 20. Lc1-h6 Tf8-e8 21. Lh6-g5 Le6-f5 22. Lg5xe7 Lf5xe4 23. Le7-d6 Le4-f5 24. Pe1-f3 Lf5xc2 25. Td1-d2 Lc2xb3 26. Pf3-g5 h7-h6 27. Pg5-h3 Lb3-e6 28. Ph3-f4 Le6-f5 29. Pf4-h5 Kg8-h7 30. Ph5-f6+ Pd7xf6 31. e5xf6 Te8-e4 32. f2-f3 Te4-e3 33. Ld6-f4 Te3-e6 34. Dg3-h4(Lxh6!)Dc8-f8 35. g2-g4 g6-g5 36. Lf4xg5 Lf5-g6 37. Lg5-f4 Ta8-e8 38. Ta1-d1 Te8-e2 39. Td2xe2 Te8xe2 40. ? ?Tijdsoverschrijding! Zie diagram.
Scheffer
Bunt
(Albert: Ik kan me levendig voorstellen dat het voor Bunt niet gemakkelijk te verwerken is geweest, dat hem de tijd ontbrak om hier 40. Td1-d8! te spelen! Ik ga er tenminste vanuit dat dat de K.O.-zet is waar B. op doelt)
In de laatste ronde van de NOS-achtkamp speelt B. remise tegen S.J. Smith (Lasker) en zegt hierover: Zo spelend – zonder enig risico te willen aanvaarden – kan men geen wedstrijd winnen.
GSC-toernooi 1952
In het goed geslaagde Unitas-toernooi 1950 werd door vertegenwoordigers van de verschillende stad-Groninger clubs een stichting in het leven geroepen die tot taak had elk jaar een toernooi te organiseren. De start was in 1952 met een hoofdgroep die lang niet in de schaduw kon staan van het Unitas-toernooi. De Amsterdammer Orbaan won de 1e prijs, terwijl H.B. gedeeld tweede werd voor de andere ‘NOSBO-groten’ Scheffer en Scholtens.
In de 1e ronde, op 8-12-’52 speelt Bunt eerst remise tegen Scheffer. Een correcte remisepartij. Voor een Scheffer-Bunt partij merkwaardig rustig verlopen.
In de 2e ronde gaat de strijd weer eens, om met Bunt te spreken, tegen ‘Mulder van Leens’.
Wit: H. Bunt – Zwart: K.D. Mulder van Leens Dijkstra
Frans
9-12-’52
1. e2-e4 e7-e6 2. d2-d4 d7-d5 3. Pb1-c3 Lf8-b4 4. e4-e5 c7-c5 5. a2-a3 Lb4xc3+ 6. b2xc3 Pg8-e7 7. Dd1-g4 Pe7-f5 8. Lf1-d3 h7-h5 9. Dg4-f3 Pb8-c6 10. Ld3xf5 e6xf5 11. Df3-g3 g7-g6 12. h2-h4!
(De pointe van de nieuwe, door de witspeler gevonden, 9e zet. Het betekent een pionoffer, waarop de Fries evenwel niet ingaat) … Lc8-e6 13. Pg1-e2 Dd8-a5 14. 0-0 0-0-0 15. Lc1-g5 Td8-e8 16. a3-a4 c5-c4 17. Tf1-b1 Da5-c7 18. Tb1-b5 a7-a6 19. Tb5-b2 Pc6-a7 20. Ta1-b1 b7-b5 21. a4xb5 Pa7xb5 22. Tb1-a1 Dc7-b7 23. Tb2-a2 Kc8-d7 24. Lg5-f6 Th8-g8 25. Dg3-g5 Pb5-c7 26. Dg5-c1 Pc7-b5 27. Dc1-b2 Te8-a8 28. Db2-b4 Tg8-e8 29. Ta2-a5 Db7-c6 30. Db4-a4 Pb5-c7 31. Da4-a3 Pc7-b5 32. Da3-a2 Te8-b8 33. Ta5xa6 Ta8xa6 34. Da2xa6 Dc6xa6 35. Ta1xa6 Kd7-c7 36. Lf6-e7 Kc7-b7 37. Ta6-a2 Tb8-a8 38. Ta2xa8 Kb7xa8 39. Le7-b4 Ka8-b7 40. Kg1-h2 Kb7-c6 41. Kh2-g3 Kc6-d7 42. Kg3-f4 Pb5-c7 43. Kf4-g5 Pc7-e8 44. Pe2-f4 Pe8-c7 45. Kg5-f6 Pc7-e8+ 46. Kf6-g5 Pe8-c7 47. f2-f3 Pc7-e8 48. Lb4-a3 Pe8-c7 49. Kg5-f6 Pc7-e8+ 50. Kf6-g5 Pe8-c7(Hier werd de partij afgebroken en later door zwart opgegeven. Een strategische modelprestatie).
Mulder van Leens Dijkstra
Bunt
Wit behoeft niets anders te doen dan zijn koning naar g7 te brengen (Pe8+, Kf8) en zijn paard naar g5, waarna zwart praktisch in tempodwang komt te verkeren.
Op 10 december 1952 speelt H.B. in de volgende ronde tegen Th. J. Ravestijn
Wit: H. Bunt – Zwart: Th. J. Ravestijn (Rotterdam)10-12-’52Aljechin -verd.
1. e2-e4 Pg8-f6 2. e4-e5 Pf6-d5 3. d2-d4 d7-d6 4. Pg1-f3 Pb8-c6 (Gebruikelijk is Lg4; thans had wit met 5. c4 Pb6 6. e6! fxe6 7. Pc3 of Pg5 moeten voortzetten) 5. Lf1-e2 d6xe5 6. Pf3xe5 Pc6xe5 7. d4xe5 Lc8-f5 8. 0-0 e7-e6 9. Le2-d3 Lf5-g6 10. a2-a3 Lf8-c5 11. 11. Dd1-e2 a7-a6 12. Pb1-c3? Pd5xc3 13. b2xc3 Dd8-h4 14. Ta1-b1 0-0 15. Tb1xb7 Lc5-b6 16. Lc1-e3 Dh4-a4 17. Le3xb6 c7xb6 18. Tb7xb6 Da4xa3 19. c3-c4 Tf8-b8 20. De2-e3 Tb8xb6 21. De3xb6 Lg6xd3 22. Db6-e3 Ta8-d8 23. De3-b6 Td8-c8 24. c2xd3 Da3xd3 25. Db6xa6 Dd3xc4 26. Da6xc4 Tc8xc4 (Wit heeft zich door de grillige stijl van zijn tegenstander laten verrassen en geïmponeerd door de manier, waarop andere spelers werden ‘geslachtofferd’ door de niet bepaald sterk spelende Rotterdammer (Scheffer, Scholtens) heeft hij zwak spel laten zien. Hier bood hij remise aan, hetwelk verontwaardigd(!) door de merkwaardige zwartspeler werd afgewezen….) 27. Tf1-e1 g7-g6 28. g2-g3 Kg8-g7 29. Kg1-g2 g6-g5 30. h2-h3 Kg7-g6 31. g3-g4 h7-h5 32. Kg2-f3 Tc4-f4+ 33. Kf3-g3 h5-h4+ 34. Kg3-g2 Tf4-d4 35. Te1-e2 f7-f5 36. e5xf6ep Kg6xf6 37. Te2-e3 Td4-d6 38. Te3-a3 Remise.In de volgende ronde, op 12-12-’52 speelt B. remise tegen dr. C. Scholtens (Een buitengewoon futloze partij!)
Er zijn vervolgens geen partijen meer genoteerd. Eind 1952 is Henk Bunt dus opgehouden zijn partijen over te nemen in aparte schriften. Wat rest is een los notatieformulier, met zijn partij in de volgende ronde tegen Orbaan. Ik geef daarvan hier een kopie.
Hiermee is een eind gekomen aan mijn selectie uit de verzamelde partijen van Henk Bunt.
Ik ben Roelof en Gerrit Kroon heel erkentelijk voor het feit dat ik de schriften, waarin Bunt zijn partijen heeft opgetekend, geruime tijd heb mogen lenen, waardoor ik in staat was tot deze selectie te komen.
Ik hoop tenslotte dat mijn werk enigszins zinvol is geweest en dat menigeen nog eens een partij van Bunt zal naspelen!
Ik vind het zelf in ieder geval een aardig idee om op deze manier een stukje schaakgeschiedenis ‘aan het verleden te hebben ontrukt’ en de aandacht te hebben gevestigd op een toch gedurende enkele decennia bekende en vooraanstaande schaker in het NOSBO-gebied!
Albert Prins.
