Stelling in de partij Levi-Ghilon
Soms hoor je het woord “stellingsgeluk” in de schaaksport. Maar wat is dat eigenlijk, en bestaat het eigenlijk, stellingsgeluk? Ik denk van wel, want ik geloof dat ik jongstleden een voorbeeld van stellingsgeluk meemaakte, namelijk afgelopen maandag. Ja, dat was die maandag waar we wegens omstandigheden helaas geen jeugdclubavond in de Helpen konden hebben (en ook geen clubavond voor de senioren). Toen we ons dat realiseerden, hebben we voor de jeugd snel training op Lichess georganiseerd. Ik zou bijna zeggen: zoals in de goede, oude dagen, tijdens de lockdown, waar alles via Lichess op internet plaatsvond. We waren net, maandag 7 september, aan het nieuwe seizoen begonnen en de hoop was dat we vanaf nu weer in de Helpen konden spelen.
Maar niet dus, en maandag 14 september moesten we daarom terug naar het internet, waar Vincent en Jonas gelukkig bereid waren om snel om te schakelen naar training op Lichess en via Skype. Veel dank aan Vincent en Jonas voor hun snelle reactie! Training op internet is niet iets wat je zomaar doet, en met name niet als je naast je les ook moet zorgen dat de techniek het doet. Maar het lukte, en om de schaakavond tot een, ja, schaakavond te maken, werd na de training een toernooi georganiseerd op Lichess: “gewoon” een uurtje snelschaken met 4+3 partijen. En geen streaks en berserk om het een beetje rustig te houden. Dat weerhield wellicht de echte “berserkers” van deelname, maar gaf dan wel weer ruimte aan nieuwe spelers, die nog niet zo veel ervaring hebben met het snellere tempo op internet (waar je uiteraard ook “langzame” partijen kan spelen, maar meestal ligt het tempo hoger).
Maar goed, het werd een toernooi met Dani, Eli, Viaan, Anouk, Ghilon en Levi. Het was leuk om Anouk te zien, die aan het begin van de lockdown goede resultaten haalde in de jeugdtoernooien op Lichess, zie b.v. hier. Anouk werd nummer 3. Dani was ook weer van de partij, maar had ook huiswerk en moest het toernooi verlaten (dat is overigens het voordeel aan zo’n Lichess-toernooi: je bepaalt helemaal zelf hoeveel je wilt spelen en of je een pauze wilt houden). Eli is natuurlijk niet nieuw, ook niet op internet, maar dat was Viaan wel, voor wie de 4+3 misschien toch iets te snel was, want hij verloor soms partijen op tijd. Maar ja, oefening baart kunst en hij won ook zijn eerste partij.
De strijd op de eerste plek ging tussen Ghilon (nieuw in de club, welkom!) en Levi, een ervaren speler. Ghilon speelde sneller dan Levi. Ghilons zesde partij was tegen Levi, voor wie deze partij nummer 4 was. Tot deze partij hadden ze allebei al hun partijen gewonnen. Het werd een spannende pot, met de iets betere kansen voor Ghilon. Maar op zet 35 (diagram boven) deed Ghilon (zwart) een ongelukkige zet: Td3-d2, waardoor hij een toren verloor en daarmee in feite ook de partij. Ghilon dus nog steeds op 5 punten, en Levi kwam op 4 punten. Maar het uurtje was nu bijna voorbij, en de vraag was nu of Levi, die nog een keer werd ingedeeld, tegen Anouk, zijn partij kon winnen. Als Levi deze partij wist te winnen, kreeg hij ook 5 punten net zoals Ghilon. Maar alleen winnen was niet voldoende, want je moet ook winnen vóórdat het toernooi afgelopen is, namelijk in dit geval om precies om 20.00 uur. Dat lukte Levi, ca 1 minuut voor 20.00 uur. Ghilon en Levi scoorden dus allebei 5 punten, maar Levi’s score was 100 procent, en hij werd daarom winnaar op tiebreak. Maar Ghilons score was zeker ook mooi, en als hij dus niet die ongelukkige toren-zet had gedaan, had hij waarschijnlijk het toernooi gewonnen.
En nu kom ik terug op het stellingsgeluk. Want zwart (Ghilon) speelde in de afgebeelde stelling zoals gezegd Td3-d2. Dat verliest, omdat wit (Levi) gewoon de toren kon slaan: Te2xd2, want wanneer de zwarte pion terugslaat, kan Levi de toren op e8 slaan, mét schaak. En dat is belangrijk, want wanneer de koning dan naar h7 gaat, kan (of eigenlijk: móet) Levi Te8-d8 spelen, en daarna de d-pion slaan, zodat de pion niet promoveert tot een Dame.
Maar nu komt het: Stel nou dat er “toevallig” geen zwarte pion op c7 had gestaan, dan had zwart na de torenschaak op e8, de koning naar c7 kunnen spelen, en dan had wit níet de toren naar d8 kunnen spelen om de pion op te halen. En in dat geval (geen zwarte pion op c7) was Td3-d2 misschien zelfs een leuk trucje geweest (ook al hoeft wit niet Te2xd2 te spelen, Kg2-f3 is beter). Maar mij dunkt dat we hier te maken hebben met een voorbeeld van “stellingsgeluk”: de zwarte stukken stonden namelijk “toevallig” precíes op een manier, dat wit na ruilen op d2 Te1xTe8+ kon spelen en daarna (gelukkig) Td8 om de zwarte d-pion op te halen.
Stellingsgeluk of niet, ondanks dat we die maandagavond naar het internet moesten uitwijken, lukte het om een schaakavond op poten te zetten met training en een leuk toernooitje. Geluk bij een ongeluk zou je misschien zelfs kunnen zeggen. Maar ijs en weder dienende is er volgende week, maandag 21 september, gewoon weer jeugdclubmiddag in de Helpen!