Menno van Steenis

“Nou moeten jullie me toch eens uitleggen hoe je dat doet, remise spelen.”

Menno van Steenis

10-voudig clubkampioen van Staunton

foto: Eelke Heidinga

Menno kwam als jonge wiskundeleraar in 1957 na zijn studie Wiskunde in Leiden naar het Noorden en meldde zich als (ervaren) schaker daar bij Staunton. De heren van Staunton reageerden bij de ballotage (dat bestond toen nog) in de trant van fijn, leuk… maar wel onderaan beginnen. ‘Maar ik ben kampioen van LSG Leiden,’ riposteerde Menno toen. ‘Nou vooruit in het tweede team dan maar,’ zei men met enige aarzeling. Hij heeft het ze uiteraard laten weten. Het werd een strafexercitie voor de heren van Staunton.

In de jaren daarna was Van Steenis de sterkste speler van Staunton. In het jaar 59-60 speelde hij voor Staunton in de Hoofdklasse/Meesterklasse op bord 1 , en wist een plusscore neer te zetten. Overigens was Henk Seijen er op bord 10 ook bij. Hieronder een partijtje uit 1973 uit de wedstrijd Staunton – Groningen, naar verluidt de laatste keer dat Staunton van Groningen won. Talent Baljon ziet alle kanten van het bord! (commentaar van dr. ir. J. C. Scheffer in het Dagblad op 2 maart 1973)

[Event "KNSB 1A Staunton - Groningen"]  [Site ""]  [Date "1973"]  [Round ""]  [White "drs M. van Steenis"]  [Black "C. Baljon"]  [Result "1-0"]   1. d4 Nf6 2. c4 g6 3. Nc3 Bg7 4. e4 O-O 5. Be2 c5 6. d5 e5 {hiermee is het centrum geblokkeerd, waarmee zwart wit in de kaart speelt, die onmiddellijk met een vleugelbestorming begint} 7. g4 Ne8 8. h4 Nd6 {een ongelukkige zet nu er nog een pion op d7 staat; de zwarte damevleugel is geheel van de verdediging van de koningsstelling afgesloten}  9. h5 b5 {zwart probeert het met een actie op de damevleugel} 10. cxb5 a6 {een gambiet waarop wit terecht niet ingaat} 11. Qd3 axb5 12. Qh3 b4? {zwart ziet het gevaar niet; hij had nu toch iets aan de verdediging moeten doen, bijvoorbeeld} (g5) {waarmee de h-lijn gesloten blijft} 13. hxg6 fxg6 14. Qxh7+ Kf7 {misschien stelde zwart zich iets voor van de zet Th8, maar daar krijgt hij geen tijd voor} 15. Nf3  bxc3 {op een zet als 15... Df6 of 15... De7 volgt eerst 16. Lg5 en wit houdt er tenminste de kwaliteit aan over} 16. Nxe5+ Kf6 {op} (Ke8 {heeft wit het iets moeilijker, bijvoorbeeld} Qg6 Nf7 Qg7 Qa5 b3 c2 Bd2 Qb6 Ng6 Qd6 Bf4) 17. Qxg6+ Kxe5 18. Rh5+ Nf5 {of} (Kd4 Be3) 19. Rxf5+ Rxf5 20. Qxf5+ Kd6 21.  Bf4+ {zwart geeft het op, hij verliest de dame} 1-0

Het aantal kampioenschappen van Menno is op 10 blijven steken omdat de clubavonden hem steeds zwaarder vielen in combinatie met zijn werk als wiskundeleraar en zijn gezin. Na zijn pensionering rond 1996 ging hij weer intern spelen. Hij beleefde toen zijn tweede jeugd. In de periode van 1997-2001 speelde hij met jeugdig elan. De vlammende partij met zijn eigen gambiet (later geadopteerd door Erik Jan Hummel) tegen Jasper Geurink is misschien het meest overtuigende voorbeeld van zijn aanvalsdrift. Het was overigens de 1e KNSB wedstrijd voor Staunton na een flink aantal jaar in de promotieklasse van de Nosbo te hebben gebivakkeerd. Staunton verloor ruim van de jongens van Snelle Bob, 5,5 – 2,5 was de uitslag. Maar van deze partij was het slachtoffer zelfs jaren later nog diep onder de indruk.

[Event "KNSB 3A Haren 1 - Staunton 1"]  [Site "Haren"]  [Date "19-9-1998"]  [Round "1"]  [White "M. van Steenis (1959)"]  [Black "J. Geurink (2193)"]  [Result "1-0"]   1. e4 e6 2. d4 d5 3. e5 c5 4. c3 Nc6 5. Nf3 Qb6 6. b4!? {Veel Stauntonspelers  hebben reeds hardhandig kennisgemaakt met deze lijfsvariant van de witspeler. Jasper: "Dit is het van Steenis-Hummel gambiet, een poging om chaos te stichten en de zwartspeler met de hamer van Thor te lijf te gaan. Dat dit soms aardig lukt bewijst deze matpartij uit 1998, waarbij de 'oude' van Steenis, omsingeld in een donker steegje door mijn persoontje en een aanzienlijke numerieke meerderheid van zware jongens, met een onvermoede jeugdigheid van geest en lichaam van zich af sloeg en een spoor van vernieling in de zwarte gelederen achterliet."}  6... cxb4 7. Bd3 bxc3 {Jasper: "( 7... Bd7 8. O-O Rc8!) is de incourante 'weerlegging', aangegeven ook door IM Gary Lane. "} 8. Nxc3 Bb4 9. Bd2 Nxd4 {Jasper: "Gretig roven de boerenjongens uit Winsum de kostbaarheden uit de schatkamer van Staunton. De wraak van de grijze aanvoerder, die als de oude koning Beowulf nog eenmaal de draak gaat verslaan, is vreselijk."}10. Rb1 Qa5 11. Rxb4! {Jasper: "En daar gaat Bertus, die met een vreselijke slag tegen de zijkant van het lichaam wordt gevloerd."} Nxf3+ 12.  Qxf3 Qxb4 13. Nb5 {Jasper: "En met deze uithaal van het been bijten nog eens vier landbouwers in de klei."}Qe7 14. Nd6+ Kf8 {Van Steenis had deze stelling thuis al eens  op het bord gehad. Hij had hier dan ook slechts enkele minuten gebruikt tegen  Geurink ruim een uur.} 15. O-O f5 16. Bb4 Qh4 17. Bxf5! {Jasper: "En nadat Van Steenis met deze achterwaartse saltotrap nog eens zes man had uitgeschakeld vluchtte de zwarte vorst naar het midden van het bord en werd daar - hoe, dat heeft mijn geheugen verdrongen of, eufemistisch gezegd, gesublimeerd - gemat."} Qxb4 18. Bxe6+ Nf6 19.  Nxc8 Qb2 20. exf6 gxf6 21. Qh5 Kg7 22. Ne7 f5 23. Qf7+ Kh6 24. Nxf5+ Kg5 25. f4+  Kg4 26. h3# 1-0

In deze tweede jeugd speelde Menno mooie externe partijen: tegen oa Willem Bor, Jochem Snuverink en Tjalling Wiersma. Intern was vooral Joop Hummel nooit te beroerd om een principiële strijd aan te gaan. Hij was zo een geliefde tegenstander, én slachtoffer van Menno. In de jaren na de eeuwwisseling ging het langzaam maar zeker moeizamer. Zijn vurige aanvalsspel was met snellere vermoeidheid niet altijd een goede combinatie zoals ook blijkt uit dit stuk van Eelke Heidinga. Tot zijn hersenbloeding bezocht hij nog elke week trouw de club, bleef zijn stijl trouw en maakte nog menig slachtoffer!

2023